زندگی در سایه نهج البلاغه : بیماری ها و ریزش گناهان

حکمت 42

 

وَ قَالَ (علیه السلام) لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ فِی عِلَّةٍ اعْتَلَّهَا:
جَعَلَ اللَّهُ مَا کَانَ [مِنْکَ] مِنْ شَکْوَاکَ حَطّاً لِسَیِّئَاتِکَ، فَإِنَّ الْمَرَضَ لَا أَجْرَ فِیهِ وَ لَکِنَّهُ یَحُطُّ السَّیِّئَاتِ وَ یَحُتُّهَا حَتَّ الْأَوْرَاقِ، وَ إِنَّمَا الْأَجْرُ فِی الْقَوْلِ بِاللِّسَانِ وَ الْعَمَلِ بِالْأَیْدِی وَ الْأَقْدَامِ. وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یُدْخِلُ بِصِدْقِ النِّیَّةِ وَ السَّرِیرَةِ الصَّالِحَةِ مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ الْجَنَّةََ.
[قال الرضی رحمه الله تعالى و أقول صدق (علیه السلام)، إن المرض لا أجر فیه لأنه لیس من قبیل ما یستحق علیه العوض لأن العوض یستحق على ما کان فی مقابلة فعل الله تعالى بالعبد من الآلام و الأمراض و ما یجری مجرى ذلک و الأجر و الثواب یستحقان على ما کان فی [مقابل] مقابلة فعل العبد، فبینهما فرق قد بیّنه (علیه السلام) کما یقتضیه علمه الثاقب و رأیه الصائب].

 

ترجمه :

 

امیر مومنان علی علیه السلام  به یکى از اصحابش که بیمار شده بود چنین فرمود:
خداوند بیمارى تو را که از آن شکوه مى کنى، سبب کاستن از گناهانت قرار داده. زیرا در بیمارى اجر و ثوابى نیست، ولى گناهان را مى ریزد، آنسان، که برگ درختان مى ریزند. اجر و ثواب، حاصل گفتار به زبان است و کردار به دست و پاى. خداوند به سبب صدق نیت و باطن پاک، هر کس را که خواهد، به بهشت مى برد.
سید رضی مى گوید: امام (ع) راست گفته است و در بیمارى اجر و ثوابى نیست زیرا بیمارى از چیزهایى است که آن را عوض است نه مزد. عوض در برابر دردها و بیماریهایى است که از سوى خداوند بر بنده مى رسد، ولى اجر و ثواب در برابر عملى است که از بنده سر زده است پس میان عوض و ثواب فرقى است که امام با علم نافذ و رأى صواب خویش بیان فرموده است.

می دانیم درد و رنج ها و بلاها و حوادث ناگوار فلسفه ها متعددى دارد; یکى از آن فلسفه ها آمرزش گناهان است; یعنى خداوند مى خواهد بنده صالحش را که لغزشى داشته در همین دنیا پاک کند تا حساب او به قیامت نیفتد.

اضافه بر این، انسان در حال بیمارى توجه خاصى به خدا پیدا مى کند و گاه به یاد مرگ مى افتد و از گناهان خود توبه مى کند و همین بیدارى و آگاهى و توبه نیز سبب دیگرى براى ریزش گناهان اوست.

قرآن مجید

آیه 12 سوره یونس مى فرماید:

"وَإِذا مَسَّ الاِْنْسانَ الضُّرُّ دَعانا لِجَنْبِهِ أَوْ قاعِداً أَوْ قائِماً"

"هنگامى که به انسان زیان (و ناراحتى و بیمارى) برسد ما را (در هر حال) در حالى که به پهلو خوابیده یا نشسته یا ایستاده است مى خواند"

هر چند براى بعضى این بیدارى موقتى است و با تغییر احوال و اوضاع و برطرف شدن آن ناراحتى به حال سابق باز مى گردند، همان گونه که قرآن در ادامه این آیه مى فرماید:

"فَلَمّا کَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ کَأَنْ لَّمْ یَدْعُنا إِلَى ضُرّ مَسَّهُ"

اما هنگامى که ناراحتى او را برطرف ساختیم چنان مى رود که گویى هرگز ما را براى حل مشکلى که به او رسیده بود نخوانده است».

البته اگر این بیمارى بر اثر اعمال و طاعاتى باشد; مثلا سرباز مجاهدى که به سوى میدان جنگ مى رود، خسته و ناتوان و بیمار گردد این بیمارى که زاییده اطاعات اوست ممکن است اجر داشته باشد، همان طور که قرآن  در آیه 120 سوره توبه ،درباره مجاهدان فى سبیل الله مى فرماید:

"ذلِکَ بِأَنَّهُمْ لا یُصیبُهُمْ ظَمَأٌ وَلا نَصَبٌ وَلا مَخْمَصَةٌ فی سَبیلِ اللّهِ... إِلاّ کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ"

"این به خاطر آن است که هیچ تشنگى، خستگى و گرسنگى در راه خدا به آنها نمى رسد... مگر این که به خاطر آن، عمل صالحى براى آنها نوشته مى شود"