حکمت 38
وَ قَالَ (علیه السلام) لِابْنِهِ الْحَسَنِ (علیه السلام):
یَا بُنَیَّ احْفَظْ عَنِّی أَرْبَعاً وَ أَرْبَعاً، لَا یَضُرُّکَ مَا عَمِلْتَ مَعَهُنَّ: إِنَّ أَغْنَى الْغِنَى الْعَقْلُ، وَ أَکْبَرَ الْفَقْرِ الْحُمْقُ، وَ أَوْحَشَ الْوَحْشَةِ الْعُجْبُ، وَ أَکْرَمَ الْحَسَبِ حُسْنُ الْخُلُقِ.
یَا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ، فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرُّکَ؛ وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْبَخِیلِ، فَإِنَّهُ یَقْعُدُ عَنْکَ أَحْوَجَ مَا تَکُونُ إِلَیْهِ؛ وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْفَاجِرِ، فَإِنَّهُ یَبِیعُکَ بِالتَّافِهِ؛ وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْکَذَّابِ، فَإِنَّهُ کَالسَّرَابِ یُقَرِّبُ عَلَیْکَ الْبَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَرِیبَ.
ترجمه:
امیر المومنین علی علیه السلام به فرزند خود امام حسن (ع) فرمود:
اى فرزند، از من چهار و چهار چیز را به خاطر بسپار که چون کارهایت را به آنها به انجام رسانى، هرگز زیانى به تو نرسد:
- برترین بى نیازیها عقل است
- و بزرگترین بینواییها حماقت است
- و ترسناکترین ترسها خودپسندى است
- و گرامیترین حسب و نسب، خلق نیکوست.
اى فرزند، بپرهیز از دوستى با احمق، زیرا احمق خواهد که به تو سود رساند، ولى زیان مى رساند و بپرهیز از دوستى با بخیل که او چیزى را که بسیار به آن نیازمند هستى از تو دریغ مى دارد و بپرهیز از دوستى با تبهکار که تو را به اندک چیزى مى فروشد. و بپرهیز از دوستى دروغگو، که او چون سراب است، دور را نزدیک نشان مى دهد و نزدیک را دور مى نمایاند.
صفات اخلاقی و رفتارهای بیان شده در این حکمت ، مخاطب خود را به سوى خدا و اعتقاد صحیح و فضایل اخلاقى و اعمال صالحه دعوت مى کند، امام ،عواقب شوم رذایل اخلاقى را به سادگی بیان کرده و آدمی را از آن باز مى دارد و در امور مادى با حسن تدبیر و همکارى صحیح با دیگران و تشخیص دوست و دشمن و درک فرصت ها و استفاده صحیح از نیروى دیگران و عقل خود، سبب بهره مندی از فواید و برکات مادى نیز می شود.
با گوش دل سپردن به این موعظه و عمل به آن آیا بهانه ای برای انجام نواهی نامبرده و یا ترک اوامر بیان شده، وجود دارد؟
